KOLESTEROL -1-

Kolesterol Yüksekse Ne Kadar Risk Altındasınız?

Kolesterol seviyesi yüksek olan bireylerdeki risk ne olabilir? Kolesterolün her türü zararlı mıdır? Bu konu oldukça karmaşık bir yapıya sahip.

Artık kolesterol bir yönden değerlendirilen bir parametre değil; kolesterolün boyutu, taşınma şekli ve beraberinde taşıdığı moleküller büyük önem taşıyor.

Standart kolesterol testlerinde HDL (iyi kolesterol), LDL (kötü kolesterol) ve trigliserid gibi temel parametreler incelenir. Fakat bu testler, parçacık boyutunu veya sayısını göstermez.

Son araştırmalar, küçük ve yoğun LDL parçacıklarının damarlara daha kolay nüfuz ettiğini ve plak oluşumunu hızlandırdığını göstermektedir (JAMA Cardiology, 2023).

Küçük LDL= Yüksek Risk

Harvard Tıp Fakültesi’nde yapılan bir çalışmaya göre, kalp krizi geçiren hastaların %50’sinde kolesterol düzeyleri “normal” kabul edilen aralıkta görülmüştür. Ancak detaylı testler yapıldığında bu kişilerin küçük, yoğun LDL parçacıklarına sahip oldukları belirlenmiştir.

Yani; LDL seviyesi yüksek olan bireylerin parçacıkları büyükse riskleri düşük olabilir. Ya da tam tersi: LDL seviyesi 100 bile olsa, eğer parçacıklar küçük ve yoğunsa, kalp sağlığı risk altında olabilir.

Örnek Oranlar Ne Anlatır?

– Trigliserit: 200

– HDL: 40

→ Bu durumda trigliserit/HDL oranı 5 olacaktır.

– Trigliserit/HDL oranı 2’nin üzerinde olan kişilerde kalp-damar hastalığı riski artma eğilimindedir. Oran 5 olduğunda ise risk oldukça yüksek demektir.

– Fakat söz konusu kişinin toplam kolesterolü 180 gibi “kabul edilebilir” bir düzeyde olabilir. Dolayısıyla doktor, basit bir test sonucu bu kişinin sağlıklı olduğunu düşünebilir.

Test Yaptırırken Nelere Dikkat Etmeli?

Bu nedenle, sadece kolesterol miktarını değil, damarlarda dolaşan parçacıkların boyutunu da ölçen Lipoprotein Parçacık Boyutu Analizi gibi modern testler tercih edilmelidir. Bu sayede tehlikeli küçük parçacıklar daha net bir şekilde belirlenebilir.

İnsülin Direnci Var İse Kolesterol Daha Tehlikeli Olabilir

İnsülin direnci olan bireylerde HDL seviyesi düşer, trigliserid seviyesi yükselir ve kötü kolesterol damarlara yapışma eğiliminde olur. Bu sebeple özellikle bel çevresi geniş olan ve şeker içeren besinleri fazla tüketen kişilerde kolesterol yüksekliği daha riskli olabilir.

Toplam Kolesterol 300 Olabilir Sorun olmayabilir

Toplam kolesterol değeri yüksek olan bireylerde bile, HDL seviyesi yüksek ise, trigliserid seviyesi düşük ise ve insülin direnci yoksa, bazı durumlarda kolesterol seviyelerinin yüksek olması ciddi bir risk taşımayabilir. Örneğin kadınlarda HDL seviyesi 80’in üzerinde ise ve trigliserid seviyesi 100’ün altında ise, kolesterol düzeyleri yüksek olsa bile kalp krizi riski düşük olabilir (Cleveland Clinic Journal of Medicine, 2021).

SONUÇ:

Kolesterol seviyenizi tek başına değerlendirmek yanıltıcı olabilir. İnsülin direnci, iltihap seviyesi ve bel çevresi gibi faktörler bir arada ele alınmalıdır. Basit bir testin her zaman doğru sonuç vermediğini unutmayın.

Neye Dikkat Etmeli?

– HDL (iyi kolesterol) seviyesi erkeklerde 40’ın (mg/dl) üzerinde, kadınlarda 50’nin (mg/dl) üzerinde olmalıdır.

– Trigliserid seviyesi 150 mg/dL’nin altında olmalıdır.

– Bel çevresi erkeklerde 102 cm, kadınlarda 88 cm’yi aşmamalıdır.

– Trigliserid/HDL oranı 2’nin üzerindeyse kalp riski artma eğilimindedir.

Bel Çevresi Neden Önemli?

Bel çevresi, bir diğer risk belirleyici ölçüttür. Bel çevresi arttıkça insülin direnci de artma eğilimindedir.

İnsülin direnci sadece diyabet değil, LDL parçacıklarının küçülmesine ve sayısının artmasına da yol açar (American Heart Association, 2020).

Görünüşte Sağlıklı, İçeride Tehlikeli

Bu farkı anlamak için kullanılan testlerden biri NMR LipoProfile adlı gelişmiş lipit analizidir. Bu test, kolesterol taşıyan lipoproteinlerin boyutunu ve sayısını gösterir.

Kolesterol, atık gibi düşünülebilir. Kolesterolü taşıyan lipoprotein parçacıkları ise kamyon gibi düşünülebilir.

Önemli olan sadece atık miktarı değil, aynı zamanda bu atıkları taşıyan kamyonların sayısıdır.

Kamyonların boyutları da büyük önem taşır. Tipik lipid testlerinde, bireyin sahip olduğu kolesterol miktarına ve bunun ne kadarının LDL, HDL, trigliserit olduğuna bakılır.

Anca daha da önemlisi, bu atıkları taşıyan kamyonların sayısı ve boyutudur. Yani eğer çok fazla atık varsa, ya bunları taşıyan birkaç büyük “kamyonunuz” olmalı ya da çok sayıda “küçük damperli kamyonunuz” olmalı.

Eğer çok sayıda küçük damperli kamyonunuz varsa, arterlerinize daha fazla zarar verebilecekler ve daha fazla plak birikimine yol açabilirler.

YARIN:

– Kas ağrısı çekiyorsanız, kolesterol ilacı bu durumdan sorumlu olabilir!

– LDL seviyeniz yüksek diye hemen statin kullanmaya başlamayın, önce bu testleri yaptırın.

– Yeni araştırmalar: Kolesterolü düşürmek her zaman kalp krizini engellemeyebilir.

– Karaciğerinizi zorlamadan kolesterol seviyenizi düşürebileceğiniz yollar mevcut.